| अं.क्र. | विभाग | प्रश्न | उत्तर |
|
1
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | जॉब कार्ड (Job Card) म्हणजे काय? |
जॉब कार्ड हे एक महत्त्वाचे कागदपत्र आहे जे MGNREGS अंतर्गत कामगारांच्या हक्कांची नोंद ठेवते. हे नोंदणीकृत कुटुंबांना कामासाठी अर्ज करण्याचा कायदेशीर अधिकार देते, पारदर्शकता सुनिश्चित करते आणि कामगारांना फसवणुकीपासून वाचवते.
|
|
2
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | रोजगारासाठी नोंदणी करण्याची प्रक्रिया काय आहे? |
MGNREGS मध्ये अकुशल शारीरिक काम करण्याची इच्छा असलेले प्रौढ सदस्य असलेले कुटुंब नोंदणीसाठी अर्ज करू शकते. नोंदणी अर्ज विहित नमुन्यात किंवा साध्या कागदावर स्थानिक ग्रामपंचायतीला देता येतो. स्थलांतरित कुटुंबांना जास्तीत जास्त संधी मिळाव्यात यासाठी, ग्रामपंचायत कार्यालयात वर्षभर नोंदणी खुली असते.
|
|
3
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | MGNREGS मध्ये 'कुटुंब' (Household) कसे परिभाषित केले जाते? |
कुटुंब म्हणजे रक्त, विवाह किंवा दत्तकविधानाने संबंधित असलेले आणि सामान्यतः एकत्र राहणारे आणि एकत्र जेवणारे किंवा सामायिक रेशन कार्ड असलेले कुटुंबातील सदस्य.
|
|
4
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | MGNREGS अंतर्गत पात्र कुटुंबांच्या ओळखणीमध्ये घरोघरी सर्वेक्षणाचे महत्त्व काय आहे? |
घरोघरी सर्वेक्षणामुळे ज्या पात्र कुटुंबांची नोंदणी करणे चुकले आहे आणि ज्यांना या कायद्यांतर्गत नोंदणी करायची आहे, त्यांची ओळख पटण्यास मदत होते. प्रत्येक ग्रामपंचायतीने दरवर्षी हे सर्वेक्षण करणे आवश्यक आहे आणि हे सर्वेक्षण वर्षाच्या अशा वेळी आयोजित केले जाईल याची खात्री करावी, जेव्हा लोक रोजगाराच्या शोधात किंवा इतर कारणांमुळे इतरत्र स्थलांतरित झालेले नसतील.
|
|
5
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | जॉब कार्ड नोंदणीसाठी कोण अर्ज करू शकतो? |
MGNREGS मध्ये अकुशल रोजगार मिळवू इच्छिणाऱ्या प्रौढ सदस्यांचे कुटुंब नोंदणीसाठी अर्ज करू शकते.
|
|
6
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | जॉब कार्ड नोंदणीची वारंवारता (Frequency) काय आहे? |
वर्षभर नोंदणी करता येते.
|
|
7
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | कुटुंबाच्या वतीने जॉब कार्डसाठी कोणी अर्ज करावा? |
कुटुंबातील कोणताही प्रौढ सदस्य कुटुंबाच्या वतीने अर्ज करू शकतो.
|
|
8
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | कुटुंबातील प्रौढ व्यक्तीची व्याख्या काय आहे? |
प्रौढ म्हणजे १८ वर्षे पूर्ण झालेली व्यक्ती.
|
|
9
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | कुटुंबातील सर्व प्रौढ सदस्य जॉब कार्डसाठी नोंदणी करू शकतात का? |
होय, कुटुंबातील अकुशल शारीरिक काम करण्यास इच्छुक असलेले प्रौढ सदस्य जॉब कार्ड मिळवण्यासाठी नोंदणी करू शकतात.
|
|
10
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | जर जॉब कार्ड हरवले तर, आम्ही MGNREGS अंतर्गत काम करू शकतो का? |
होय. जॉब कार्ड हरवल्यास, डुप्लिकेट जॉब कार्ड जारी करण्यासाठी VEC सचिवांना कळवावे लागते.
|
|
11
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | जॉब कार्ड उधार किंवा विकले जाऊ शकते का? |
नाही.
|
|
12
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | अर्ज सादर केल्यानंतर रोजगार कधी मिळू शकतो? |
अर्ज सादर केल्याच्या किंवा कामाची मागणी केल्याच्या दिवसापासून १५ दिवसांच्या आत अर्जदाराला रोजगार पुरवला जाईल.
|
|
13
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | जर पात्र अर्जदाराला रोजगार दिला गेला नाही तर काय होते? |
अर्जदार बेरोजगारी भत्त्यासाठी पात्र ठरतो.
|
|
14
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | बेरोजगारी भत्ता (Unemployment Allowance) म्हणजे काय? |
बेरोजगारी भत्ता म्हणजे जर अर्जदाराला मागणी केल्याच्या १५ दिवसांच्या आत रोजगार पुरवला गेला नाही, तर त्याला दिला जाणारा भत्ता
|
|
15
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | जर जॉब कार्ड दुसऱ्या अशा व्यक्तीला दिले गेले ज्याच्याकडे जॉब कार्ड नाही, तर काय होईल? |
ज्या व्यक्तीची नोंदणी झालेली नाही, ती काम करण्यास आणि वेतन मिळण्यास पात्र नाही. जर जॉब कार्ड दुसऱ्या व्यक्तीला दिले, तर तो तुमच्या नावाने काम करेल आणि त्याला पैसे मिळतील, जरी जॉब कार्ड धारकाने काम केले नसेल, जे बेकायदेशीर आहे.
|
|
16
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | मागणी आधारित रोजगार हमी (Demand Driven employment guarantee) म्हणजे काय? |
जॉब कार्ड असलेल्या नोंदणीकृत प्रौढ व्यक्तीने रोजगार मिळवण्यासाठी VEC/AEC किंवा कार्यक्रम अधिकारी यांना साध्या कागदावर लेखी अर्ज करावा, ज्यामध्ये त्याला किती दिवसांचा रोजगार हवा आहे याचा उल्लेख असावा. जेव्हा अशी मागणी केली जाते, तेव्हा अर्जाची दिलेली पावती घ्यावी.
|
|
17
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | MGNREGS अंतर्गत कोणती कामे केली जाऊ शकतात? |
MGNREGS अंतर्गत विविध प्रकारची कामे केली जाऊ शकतात, जसे की जलसंधारण, वृक्षारोपण, रस्ते बांधकाम, कालवे आणि तलाव, जमीन सुधारणा इत्यादी. कामांची निवड ग्रामसभेच्या माध्यमातून केली जाते.
|
|
18
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | MGNREGS अंतर्गत वेतनाची पद्धत काय आहे? |
MGNREGS अंतर्गत काम केलेल्या मजुरांना त्यांचे वेतन साप्ताहिक आधारावर आणि कोणत्याही परिस्थितीत काम पूर्ण झाल्याच्या पंधरा दिवसांपेक्षा जास्त वेळेत दिले जाते. वेतनाची रक्कम राज्य सरकारद्वारे निश्चित केली जाते आणि ती थेट कामगारांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. महाराष्ट्रातील सुधारित दैनिक वेतन दर ₹312.00 (1 एप्रिल, 2025 पासून लागू).
|
|
19
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | सामाजिक अंकेक्षण (Social Audit) म्हणजे काय? |
सामाजिक अंकेक्षण ही एक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये सरकारी नोंदी आणि प्रत्यक्ष खर्चाची पडताळणी केली जाते, हे सुनिश्चित करण्यासाठी की खर्च योग्य प्रकारे झाला आहे आणि योजनेचा लाभ योग्य लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचला आहे. MGNREGS मध्ये सामाजिक अंकेक्षणाला खूप महत्त्व दिले जाते आणि ते नियमितपणे आयोजित केले जाते.
|
|
20
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | सामाजिक अंकेक्षण कोण करते? |
सामाजिक अंकेक्षण हे अंकेक्षण एक स्वतंत्र संस्था किंवा गट करतात, ज्यामध्ये योजनेचे लाभार्थी आणि स्थानिक समुदायातील सदस्य यांचा समावेश असतो.
|
|
21
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | MGNREGS मध्ये पारदर्शकता आणि जबाबदारी कशी सुनिश्चित केली जाते? |
MGNREGS मध्ये पारदर्शकता आणि जबाबदारी सुनिश्चित करण्यासाठी अनेक उपाययोजना केल्या जातात, जसे की जॉब कार्ड जारी करणे, कामांची सार्वजनिक नोंदणी, वेळेवर वेतन देणे, सामाजिक अंकेक्षण आणि माहितीचा अधिकार (Right to Information) चा वापर.
|
|
22
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | MGNREGS अंतर्गत तक्रार निवारण प्रक्रिया काय आहे? |
MGNREGS अंतर्गत कामगारांना किंवा इतर संबंधितांना काही तक्रार असल्यास, ते ग्रामपंचायत, ब्लॉक कार्यक्रम अधिकारी किंवा जिल्हा स्तरावर तक्रार दाखल करू शकतात. तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी विशिष्ट कालावधी निश्चित केला जातो.
|
|
23
| महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना | MGNREGS चा मुख्य उद्देश काय आहे? |
MGNREGS चा मुख्य उद्देश ग्रामीण भागातील प्रत्येक कुटुंबाला, ज्यामध्ये प्रौढ सदस्य अकुशल शारीरिक काम करण्यास तयार आहेत, त्यांना एका आर्थिक वर्षात किमान 100 दिवसांच्या रोजगाराची हमी देणे आहे. या योजनेचा उद्देश टिकाऊ मालमत्ता निर्माण करणे, सामाजिक सुरक्षा प्रदान करणे, महिला आणि दुर्बळ घटकांचे सक्षमीकरण करणे आणि पंचायत राज संस्थांना बळकटी देणे हा आहे
|